મૂળભૂત અધિકારો
ભારતના બંધારણના મૂળભુત અધિકારો (ભાગ 3, અનુચ્છેદ 12-35)
1. સમાનતાનો અધિકાર (અનુચ્છેદ 14-18)
2. સ્વતંત્રતાનો અધિકાર (અનુચ્છેદ 19-22)
3. શોષણ વિરોધી અધિકાર (અનુચ્છેદ 23-24)
4. ધાર્મિક સ્વતંત્રતાનો અધિકાર (અનુચ્છેદ 25-28)
5. સાંસ્કૃતીક અને શૈક્ષણીક અધિકારો (અનુચ્છેદ 29-30)
6. બંધારણીય ઈલાજનો અધિકાર (અનુચ્છેદ 32)
👫સમાનતાનો અધિકાર/હક (અનુચ્છેદ 14 થી 18)
અનુચ્છેદ 14 : કાયદા સમક્ષ સમાનતા અને કાયદાનું સમાન રક્ષણનો અધિકાર
અનુચ્છેદ 15 : સામાજીક સમાનતા અને જાહેર સ્થળો પર સમાનતા
અનુચ્છેદ 16 : જે મુજબ બંધારણમાં જણાવ્યું છે કે સરકારી નોકરીઓમાં સૌને સમાન તક અને પછાત વર્ગો માટે અનામતની વ્યવસ્થા
અનુચ્છેદ 17 : અસ્પૃશ્યતા નિવારણ
અનુચ્છેદ 18 : ખિતાબોની નાબૂદી ( "રાય બહાદુર" અને "ખાન બહાદુર" નાં જેવા ખિતાબો નાબૂદ કરાયા )
👫સ્વતંત્રતાનો અધિકાર (અનુચ્છેદ 19 થી 22)
અનુચ્છેદ 19 : જે અંતર્ગત બંધારણમાં કુલ 6 પ્રકારની સ્વતંત્રતા આપવામા આવી છે.
જાહેર સ્થળએ શસ્ત્રો વગર એકઠા થવાનો અધિકાર (સ્વતંત્રતા).
સંગઠનો સ્થાપવાની સ્વતંત્રતા (કો-ઑપરેટીવ, બિન સરકારી સંગઠનો).
ભારતમાં કોઈ પણ સ્થળે મુક્તપણે ફરવાની સ્વતંત્રતા.
ભારતમાં જમ્મુ-કશ્મિર સિવાય કોઈ પણ સ્થળે સ્થાયી થવાની સ્વતંત્રતા.
વાણી અને મુક્તપણે વિચારવાની સ્વતંત્રતા.
ભારતમાં જમ્મુ-કશ્મિર સિવાય કોઈ પણ સ્થળે કામ (Business) કરવાની સ્વતંત્રતા.
અનુચ્છેદ 20 : જે મુજબ કોઈ પણ વ્યક્તિ ને ગંભીર ગુના (બળાત્કાર/ખૂન) અને બંધારણના ભંગ જેવા ગુના સિવાય ધરપકડમાંથી જમાનત મેળવવાનો અધિકાર. જેમા દર્શાવવામાં આવ્યું છે કે કોઈ વ્યક્તિને એક જ ગુનામાં એક કરતા વધારે વાર સજા ન થઈ શકે.
અનુચ્છેદ 21 : વ્યક્તિગત સ્વતંત્રતા અને સ્વતંત્ર રીતે જીવન જીવવાનો અધિકાર.
અનુચ્છેદ 21 (A) : શિક્ષણનો અધિકાર – 6 થી 14 વર્ષના બાળકોને મફત પ્રાથમિક શિક્ષણનો અધિકાર
અનુચ્છેદ 22 : અમુક કાનૂની કેસો મા ધરપકડ કે અટકાયત વિરોધી સ્વતંત્રતા.
👫શોષણ વિરોધી અધિકાર (અનુચ્છેદ 23-24)
મનુષ્ય વ્યાપાર અને બળજબરીપૂર્વકની મજૂરી પર પ્રતિબંધ
બાળ મજૂરી પર પ્રતિબંધ
👫ધાર્મિક સ્વતંત્રતાનો અધિકાર (અનુચ્છેદ 25-28)
અંતઃકરણપૂર્વક ધર્મની માન્યતા, આચરણ અને પ્રચાર કરવાની માન્યતા
ધાર્મિક બાબતોનો વહીવટ કરવાની માન્યતા
ધર્મની ઉન્નતિ માટે કરસંબંધી રક્ષણ
ધાર્મિક ઉપાસનામાં હાજરી અંગેની સ્વતંત્રતા
👫સાંસ્કૃતીક અને શૈક્ષણિક અધિકારો (અનુચ્છેદ 29-30)
લઘુમતીઓના હિતોનું રક્ષણ
લઘુમતીઓને શૈક્ષણિક સંસ્થા સ્થાપવાનો અને તેનો વહીવટ કરવાનો અધિકાર
👫બંધારણીય સ્વતંત્રતાનો અધિકાર (અનુચ્છેદ 32)
બંદી પ્રત્યક્ષીકરણ (Habeas Corpus)
પરમાદેશ
પ્રતિષેધ
ઉત્પ્રેષણ
અધિકાર પૃચ્છા
ALSO READ :ગુજરાત ના સરોવર
